اصلاحات ارضی و کشاورزی در ایران

21 بهمن 1398

*توضیح گروه‌ترجمه و پژوهش منابع خارجی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی: بدون ‌تردید اجرای اصلاحات ارضی تأثیرگذارترین برنامه اقتصادی حکومت پهلوی دوم بود که اثرهای آن تا چند دهه بعد از اجرا در جامعه ایران مشهود بود. اگرچه در سال‌های پس از انقلاب تألیفاتی درباره پیامدهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی اصلاحات ارضی به نگارش درآمده است که می‌توان از تألیف برجسته اریک هوگلاند، زمین و انقلاب در ایران (ترجمه فیروزه مهاجر، شیرازه، 1381) نام برد، اما هنوز جنبه‌های مختلف این برنامه و نتایج آن به بررسی و پژوهش بیشتر نیاز دارد. مقاله زیر را می‌توان جزو اولین پژوهش‌های جدی و منتقدانه درباره اصلاحات ارضی در ایران به‌شمار آورد که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ‌تألیف شده است. نویسنده با مطالعه منابع و تحقیقات مختلف و همچنین سفر به ایران و مشاهده و مصاحبه با مسئولین و دست‌اندرکاران اصلاحات ارضی، شیوه اجرا و مشکلات پیش روی آن را بررسی و تحلیل کرده است. نکته برجسته در این مقاله، توجه نویسنده به ایجاد و گسترش مجتمع‌های کشت و صنعت و شرکت‌های خارجی دخیل در آن است که نتیجه‌های مهمی در مناطق اجرا شده دربر داشت. با گذشت چهل سال از پیروزی انقلاب اسلامی، اطلاعات کمی درباره این موضوع در دسترس محققین قرار دارد. امید است با ‌ترجمه این مقاله، محققین تاریخ معاصر ایران به این نوع موضوع‌ها توجه بیشتری داشته باشند.

مقدمه

یک روزنامه‌نگار آمریکایی در سفر خود به ایران در سال 1965 (1344) از شاه پرسید چرا دانشجویان و متفکران این کشور این‌قدر به او بی‌اعتماد هستند. گفته شده که اعلیحضرت لبخند زده است و گفته است: «چرا که نه؟ به چند پادشاه اعتماد شده است؟ چندین نسل طول می‌کشد که این مردم یاد بگیرند تا به سلطنت اعتماد کنند.» بدون‌تردید ‌ترور نخست‌وزیر علی منصور در ژانویه همان سال کمی به اعتمادبه‌نفس شاه ضربه زد و ضربه قویتر وقتی بود که در ماه آوریل یکی از اعضای گارد شاهنشاهی به جان او سوء‌قصد کرد. در پی این اتفاق 14 مرد جوانِ طبقه متوسط را به خاطر مشارکت در آنچه که بعدها به توطئه کاخ مرمر معروف شد، به دادگاه آوردند.

متن کامل مقاله را در پیوست بخوانید.

 
تعداد بازدید: 1824