زهرا رنجبر کرمانی
19 آبان 1399
طیب حاجرضایی فردی خوش سابقه نبود و در سالهای جوانی چند فقره درگیری، چاقوکشی و زندان را در پرونده خود داشت. وی در واقعه 9 اسفند 1331 و 28 مرداد 1332 به نفع شاه و علیه مصدق وارد عمل شده بود، اما پس از کودتا بیشتر در میان مردم دیده شد و به سبب تمکن مالیِ ناشی از خدماتش به حکومت به کارهای خیر و دستگیری از نیازمندان میپرداخت. پس از مدتی طیب که به سبب اختلاف با سپهبد نصیری دچار تنگنای اقتصادی شده بود، به دلیل بدهی راهی زندان گردید. از آن پس وی رویکرد خود را نسبت به شاه و حکومت تغییر داد و در مقابل آن ایستاد. در فروردین 1342 در جریان واقعه مدرسه فیضیه و قیام 15 خرداد علیه دربار و شاه فعالیت کرد و در نتیجه به زندان افتاد. حکومت در زندان از طیب خواست که ادعا کند که با قبول پول حاضر شده قیام 15 خرداد را راه بیندازد، اما وی نپذیرفت و جوانمردانه اظهار داشت: «من در زندگی جنایات زیادی کردهام ولی هرگز حاضر نیستم به خاطر چند صباحی بیشتر زیستن دامان مرجع تقلیدی را لکهدار سازم. من در 28 مرداد پول گرفتم و کودتا راه انداختم نه در 15 خرداد.» در نتیجه این سخنان حکم وی از حبس تغییر کرد و در 11 آبان 42 اعدام شد.[1] گزارش ساواک در 19 /8 /1342 حاکی از محبوبیت طیب میان مردم در نتیجه تغییر رویکرد و تشبیه وی به «حر» به قرار زیر است:
«طبق اطلاع واصله در مجالس روضهخوانی که در جنوب شهر تشکیل میشود، طیب را به نام «حر» معرفی و از او تعریف مینمایند.»[2]
[1]. جعفربگلو، محمد، «طیب حاج رضایی و قیام 15 خرداد»، مطالعات تاریخی، بهار 1392، س 10، ش 40، ص 92 -113، ص 93 - 97
[2]. قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک، ج 4 ، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، 1380، ص 209.
تعداد بازدید: 849