نهضت امام خمینی
تصویب طرح اصلاحی سپاه دانش
زهرا رنجبر کرمانی
06 آذر 1400
روزنامه اطلاعات در شماره روز 6 آذر 1341 در خبری از قول دکتر بیرجندی معاون وزارت فرهنگ و سرپرست سپاه دانش می‌نویسد:
«طرح اصلاحی سپاه دانش که در جلسه دیشب مورد بررسی قرار گرفت تقریباً به تصویب رسید اما چون اصلاحات مختصری لازم داشت تصویب نهایی آن به جلسه آینده دولت موکول گردید.»[1]
گفتنی است اصل ششم از اصول شش‌گانه انقلاب سفید که در 19 دی 1341 توسط شاه اعلام و در 6 بهمن همان سال به رفراندوم گذارده شد[2]، ایجاد سپاه دانش به منظور اجرای تعلیمات عمومی و اجباری بود و اجرای آن در سال ۱۳۴۲ش. آغاز شد. سپاه دانش متشکل از افراد دیپلمه‌ای بود که باید خدمت نظام وظیفه را در روستاهای دور کشور در قالب تعلیم و مبارزه با بی‌سوادی سپری می‌کردند. حکومت پهلوی از تشکیل سپاه دانش علاوه بر اهداف آشکاری چون مبارزه با جهل و بی‌سوادی، گام نهادن در مسیر پیشرفت و ترقی در سطح ملی و بین‌المللی، رفع بی‌عدالتی و تبعیض در آموزش و امکان تحصیل رایگان برای تمام اقشار جامعه، جذب و استخدام نیروی کار جوان، ارتقاء سطح فرهنگ و گسترش زبان فارسی در روستاها و انجام امور عمرانی نظیر راه‌سازی، ایجاد مدرسه، مسجد و حمام عمومی اهداف پنهانی نیز داشت. اهداف پنهان این طرح عبارت بودند از: تضمین خواسته‌های آمریکا در زمینه اصلاحات اجتماعی در کشورهای جهان سوم و جلوگیری از نفوذ کمونیسم و سوسیالیسم، معرفی ایران به عنوان کشوری مترقی در جامعه جهانی و جلوه دادن محمدرضاشاه به عنوان رهبری مترقی! به علاوه سپاهیان دانش در مناطق روستایی به عنوان چشم و گوش شاه عمل کرده، نفوذ ایشان و تغییر بافت اجتماعی و فرهنگی این مناطق، در راستای منافع حکومت پهلوی بود.[3]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. اطلاعات، س 37، 6 آذر 1341، ش 10960.
[2]. مدنی، سیدجلال‌الدین، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج 2، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1361، ص 10.
[3]. وکیلی، هادی و ناهید براهویی، «بررسی اهداف پیدا و پنهان تشکیل سپاه دانش»، اسناد بهارستان، پاییز و زمستان 1395، ش 9، ص 115 – 134.
تعداد بازدید: 960
آرشیو نهضت امام خمینی
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
