زهرا رنجبر کرمانی
24 آذر 1400
پس از سقوط کابینه علی امینی در 28 تیر 1341 اسدالله علم به نخستوزیری رسید و تا 17 اسفند 1342 در این سمت باقی بود. با آمدن علم کوششهای امینی برای تأمین آزادی - هرچند ظاهری - و امکان فعالیتهای سیاسیِ محدود از بین رفته، بار دیگر اختناق شدید بر کشور حاکم شد. فعالیتهای اطلاعاتی و امنیتی حکومت گسترش یافته، مخالفین در مضیقه قرار گرفتند و جمعی زندانی شدند.[1] علم برای کنترل و نظارت هرچه مستقیمتر و شدیدتر بر اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی کشور عده زیادی از مدیران اداری - سیاسی کشور را که به زعم وی وفاداری کمتری داشتند از کار برکنارکرده، جای آنها افراد نزدیک به خود را در رأس امور گمارد. او در این مورد به اعضای برجسته باند خود متکی بوده، عده زیادی از آنها را به پستهای حساس کشور منصوب کرد. علم با به کارگیری این تدابیر در تلاش بود راه هر گونه مخالفت مردمی و حزبی در برابر اجرای اصلاحاتِ موسوم به انقلاب سفید شاه و ملت را سد کند و تا جایی پیش رفت که حتی برخی از محافل طرفدار حکومت و دربار هم لب به انتقاد گشودند. به رغم این انتقادات اما علم رویه خود را تا پایان نخستوزیریاش ادامه داده، به اعتراضات وقعی ننهاد. گزارش مأموران ساواک در تاریخ 24 آذر 1342 نمونهای از این اعتراضات است:
«تراب سلطانپور مدیر روزنامه بختیار نامه سرگشادهای علیه نخستوزیر تهیه کرده که در چند روز گذشته برای چاپ آن فعالیت مینموده است. مشارالیه در این نامه شدیداً دولت علم را مورد حمله و انتقاد قرار داده و یادآور شده که به کلیه خائنین و افراد فاسد پستهای حساسی واگذار نمودهاند ولی افرادی را که سالها خادم مملکت و شاه بودهاند کنار گذاردهاند...».[2]
پینوشتها:
[1]. مدنی، سیدجلالالدین، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج 1، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1361، ص 373.
[2]. شاهدی، مظفر، «نگاهی گذرا به مخالفت روحانیون و اسلامگرایان با لوایح انقلاب سفید در دوره نخستوزیری اسدالله علم (تیر 1341-15 خرداد 1342)»، تاریخ معاصر ایران، 1386، ش 43، ص 23 – 74.
تعداد بازدید: 814