نهضت امام خمینی
مساجد و نهضت امام خمینی
زهرا رنجبر کرمانی
23 دي 1400
حکومت پهلوی که شعارش «خدا، شاه، میهن» بود، از مساجد انتظار داشت که دعاگوی شاه به عنوان تنها حاکم سیاسی شیعه در جهان باشند، تنها به عباداتی مانند نماز بپردازند و در مسائل سیاسی و اجتماعی دخالتی نداشته باشند، مساجد اما در دهه‌های 40 و 50 کارکردی خلاف انتظار حکومت داشتند. ارتباطات مبارزان انقلابی را سازماندهی کرده، به یک شبکه اطلاع‌رسانی و افشاگری گسترده و مردمی در مقابل رسانه‌های حکومت تبدیل شدند[1] و روحانیت که دگربار پا به عرصه سیاست گذارده بود، نیروی تبلیغی خود را به تبعیت از امام خمینی در مساجد به خدمت نهضت درآورد. تظاهرات روز عاشورای 1342 ش، مردم تهران که از مسجد حاج ابوالفتح آغاز شده، به مسجد شاه (امام خمینی) خاتمه یافت[2]، یکی از بهترین نمونه‌های کارکرد سیاسی مسجد در دوران معاصر و در جریان نهضت امام خمینی است.
گزارش ساواک به تاریخ 23 /10 /1343 با موضوع «مجلس وعظ در مسجد جامع» تأییدی بر این ادعاست:
«از ساعت 13:00 روز 20 /10 /43 عده‌ای در حدود 2 هزار نفر از طبقات مختلف در شبستان گرمخانه مسجد جامع حضور یافتند پس از نماز ظهر شیخ غلامحسین جعفری پیشنماز شبستان مزبور از جایش برخاست و پس از شرح مختصری پیرامون کمک به مستمندان در خاتمه صحبت‌هایش گفت: «پروردگارا حضرت آیت‌الله خمینی را به سلامت به ما برگردان.» سپس ربانی واعظ به منبر رفته و پیرامون سرمایه‌داری و هدف کمونیست‌ها در مورد تقسیم سرمایه صحبت کرد و اضافه نمود: «... متأسفانه اسلام را از شما گرفته‌اند و برای کسی ایمان باقی نگذاشته‌اند. مردم به دولت اعتماد ندارد که مالیات بدهند. همه می‌دانید که این پول‌های جمع‌آوری شده از طریق مالیات به خرج عیاشی و میهمانی‌های متفرقه می‌رسد. چرا باید در یک کشور اسلامی این قدر بدبختی وجود داشته باشد که یکی این قدر سرمایه‌دار است که برای سگش بهترین لباس و غذا تهیه کند ولی دیگری قادر نیست حتی نان خالی را برای فرزندانش تهیه نماید...«[3]
نظریه مأمور گزارش دهنده که در پایان سند آمده بر اهمیت و کارکرد سیاسی مسجد جامع بازار تأکید می‌کند: «چون از اول ماه رمضان تاکنون به غیر از مسجد جامع وعاظ و پیشنمازان سایر مساجد به خصوص در حوالی بازار از بیان صحبت‌های بی‌رویه[!] و یا تجلیل از [آیت‌الله] خمینی خودداری می‌کنند به همین جهت عده زیادی از طرفداران [آیت‌الله ]خمینی، برای استماع صحبت‌های جعفری و ربانی در این مسجد حضور می‌یابند.»[4]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. جمالزاده، ناصر و مهدی امینیان، «نقش مساجد در پیروزی انقلاب اسلامی»، مطالعات فرهنگ ارتباطات، زمستان 1392، ش 56، ص 163 – 190.
[2]. مدنی، سیدجلال‌الدین، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج 2، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1361، ص 34 - 35.
[3]. مرکز بررسی اسناد تاریخی، پایگاه‌های انقلاب اسلامی، مسجد جامع بازار تهران به روایت اسناد ساواک، ج 1، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، 1393، ص 162.
[4]. همان.
تعداد بازدید: 783
آرشیو نهضت امام خمینی
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
