نهضت امام خمینی
آغاز مرحله دوم اصلاحات ارضی
زهرا رنجبر کرمانی
19 بهمن 1400
روزنامه اطلاعات مورخ 19 بهمن 1343 از آغاز مرحله دوم اصلاحات ارضی خبر داده، از قول عبدالعظیم ولیان رئیس سازمان اصلاحات ارضی می‌نویسد:
«به دستور تیمسار سپهبد ریاحی، وزیر کشاورزی، روز چهارشنبه به رضائیه [ارومیه] مسافرت خواهم کرد تا در کمیسیونی با حضور رؤسای اصلاحات ارضی و مدیران کل کشاورزی استان‌های آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاهان برای آغاز اجرای مرحله دوم اصلاحات ارضی و همچنین اتمام باقیمانده کار مرحله اول اصلاحات ارضی، تصمیمات لازم اتخاذ شود.»[1]
گفتنی است قانون اصلاحات ارضی اولیه که به عنوان مرحله اول از آن یاد می‌شود در نهایت حدود 20 درصد خانوارهای روستایی را شامل شد و از زمانی که شاه شخصاً نظارت بر اجرای آن را به عهده گرفت، بخش‌های رادیکال‌تر آن با افزودن تبصره‌های مختلف به نفع مالکان تغییر یافت. مرحله دوم اصلاحات ارضی (1343 - 1345) که اکثریت باقیمانده صاحبان نسق را در برگرفت، عمدتاً قانونی در جهت اصلاحات اجاری و شامل کوشش‌های ناموفقی برای ایجاد شرکت‌های زراعی بزرگ بود. مرحله سوم (1345 - 1357) تقریباً به ایجاد شمار زیادی از این‌گونه شرکت‌های زراعی اختصاص داشت و مرحله چهارم چیزی جز اجرای یک سیاست کشاورزی دولتی برای ایجاد «کشت و صنعت‌ها» یا مزارع عظیم سرمایه‌داری نبود. مراحل سوم و چهارم نه جزیی از اصلاحات ارضی بلکه بخشی از استراتژی شبه مدرنیست استبدادی بودند که کشاورزی ایران را مختل ساخت.[2] تعدیل برنامه اصلاحات ارضی اولیه به نفع مالکان و تغییر جهت و رویکرد آن به سمت ایجاد شرکت‌های زراعی و کشت و صنعت‌ها، به فقر و ناامنی دهقانان، مهاجرت آنها به شهرها، بروز کسری فزاینده و افزایش قیمت مواد غذایی انجامید.[3]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. اطلاعات، س 39، دوشنبه 19 بهمن 1343، ش 11606.
[2]. کاتوزیان، محمدعلی همایون، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران، نشر مرکز، 1374، ص 351 – 352.
[3]. همان، ص 358.
تعداد بازدید: 1894
آرشیو نهضت امام خمینی
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
