17 خرداد 1401
روزنامه اطلاعات در شماره روز 17 خرداد 1343 در گزارشی از سفر شاه به آمریکا از قول او مینویسد:
«من با ملت خویش تماس نزدیک دارم... در ایران شاه و مردم از هم جداشدنی نیستند و من با ملت خویش همیشه تماس نزدیک دارم. من پیوسته مصالح عالیه مملکتم را بر همه چیز و حتی بر جان خویش ترجیح دادهام و در کشوری که بهزودی دوهزار و پانصدمین سال بنیانگذاری شاهنشاهی خود را جشن میگیرد بین شاه و مردم جدایی و فاصلهای نیست... بعضی تظاهرات و اخلالگریها برای کشور من واقعه مهمی نیست، بلکه این گونه رفتار فقط مایه تأسف است.»![1]
توصیف و تحلیل آنچه در 15 خرداد 1342 در تهران گذشت توسط حسین فردوست - رئیس دفتر ویژه اطلاعات - نشان میدهد که ادعاهای شاه در خصوص همراهی و همدلی ملت و سلطنت و ناچیز و بیاهمیت شمردن تظاهرات مردمی علیه وی تا چه حد بیاساس و کذب است. فردوست در این خصوص مینویسد:
«محمدرضا به دستور کندی طرح «انقلاب سفید» را عملی میساخت و لذا یک قالب تبلیغاتی مشخص یافته بود و هر مخالفتی را با این قالب به سادگی تحلیل میکرد: هرکس حتی همه مردم اگر مخالف دیکتاتوری او بودند مخالف اصلاحات ارضی او تلقی میشدند و طبق این قالب فئودال بودند! درباره تظاهرات وسیع 15 خرداد حتی تا شب قبل آن اداره کل سوم و شهربانی هیچ اطلاعی نداشت و هیچ گزارشی به دفتر نفرستاد. طبعاً اگر حرکت فوق با آن وسعت یک حرکت برنامهریزی شده و سازمان یافته بود باید اطلاعی به دفتر میرسید و برای مقابله تدارکاتی انجام میشد. ولی از آنجا که این حرکت یک حرکت مردمی و طبعاً فاقد برنامهریزی قبلی بود ساواک به کلی غافلگیر شد و محمدرضا شدیداً به وحشت افتاد... گزارشات حرکت تظاهرکنندگان مرتب به من میرسید و مطلع شدم که محمدرضا نیز وحشتزده است و هر 10 دقیقه به اویسی[2] تلفن میکند و اوضاع را میپرسد[!][3] حدود ساعت 4 یا 5 بعدازظهر اویسی با یک گردان به دسته مقابل سبزه میدان و بازار حمله برد و هرچه تظاهرکننده و عابر بود را به مسلسل بست که همه غیر مسلح بودند.[4] به هرحال قیام 15 خرداد از آنجا که یک طرح سازمانیافته براندازی نبود پایان خوش و باورنکردنی برای محمدرضا داشت. او ساعت 8 شب من و اویسی را احضار کرد. با هم وارد شدیم. با خوشحالی و شادی عجیبی به اویسی دست داد و از موفقیت او تمجید کرد و از او تشکر نمود.»[5]
پینوشتها:
[1] اطلاعات، س 38، یکشنبه 17 خرداد 1343، ش 11405.
[2] فرماندار نظامی تهران.
[3] فردوست، حسین، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ج 1، خاطرات ارتشبد سابق حسین فردوست، تهران، انتشارات اطلاعات، 1369، ص 510 – 511.
[4] همان، ص 513.
[5] همان، ص 515.
تعداد بازدید: 695