نهضت امام خمینی
انحلال نیروی جنوب
30 تير 1401
از میان اصول شش‌گانه انقلاب سفید، اصلاحات ارضی بواسطه نقش حیاتی کشاورزی در زندگی روستایی در روستاها و جامعه عشایری ایران بازتاب وسیعی داشت. با طرح مسئله اصلاحات ارضی، حکومت خود را در برابر دو مانع عمده روحانیت و عشایر دیده، برایش روشن بود که روحانیون تسلیم اجرای قوانین خلاف شرعِ طرح شده توسط بیگانگان نخواهند شد. پس به توصیه مشاورین آمریکایی تصمیم گرفت سران عشایر را به تهران فراخوانده، با وعده و امتیازدهی آنها را راضی کرده، مانع بروز مقاومت عشایر و تنها با جبهه روحانیت طرف شود. از سوی دیگر مالکان و زمین‌داران بزرگی که اغلب رؤسای قبایل و طوایف مناطق مختلف کشور - به خصوص منطقه جنوب - بودند با درخطر دیدن منافع خود با یکدیگر مرتبط و بر آن شدند در اجرای اصلاحات ارضی در مقابل حکومت پهلوی ایستادگی کنند. این مسئله و خلع سلاح عشایر باعث بروز شورش و حمله ضد دولتی آنها شده، در بهار و تابستان 1342 زد و خورد شدیدی میان ارتش و دسته‌های مسلح عشایر در فارس روی داد.[1] حسین فردوست - بدون اشاره به مسئله اصلاحات ارضی - شورش عشایر را ناشی از شدت عمل ژاندارمری در خلع سلاح آنها دانسته، می‌نویسد:
«از میان قبایل ایران، اکراد و عشایر فارس و لرها شدیداً به تهیه و نگهداری سلاح علاقمند بودند و سلاح‌ها را در پوشش مخصوص در عمق 2-3 متری خاک مخفی می‌کردند و فقط خود از محل نگهداری آن اطلاع داشتند. ژاندارمری دستورات شدید برای خلع سلاح داشت. ولی عملاً تنها موفق میشد از فردی که3 یا 4 قبضه اسلحه با مهمات مربوطه مخفی کرده پس از دردسر فراوان یک قبضه سلاح فرسوده و تقریباً غیر قابل استفاده تحویل بگیرد. گاه برخی افراد عشایر این عمل را داوطلبانه انجام می‌دادند و کارت تحویل سلاح دریافت می‌داشتند تا بقیه را حفظ کنند. این کار در بین عشایر متداول بود و لذا خلع سلاح هیچ‌گاه مفهوم واقعی نداشت و سلاح های مخفی شده در هر عشیره همیشه بسیار زیاد بود. علت این علاقه و روحیه عشایر به نحوه زندگی آنها برمی‌گشت و به صورت یک سنت دیرینه باقی مانده بود.»[2]
با آغاز شورش عشایر جنوب سپهبد بهرام آریانا در اسفند 1341 از سوی شاه با اختیارات تام و با عنوان فرمانده «نیروهای جنوب» به شیراز فرستاده، با شیوه‌های خشن از جمله بمباران شدید مناطق عشایری موفق شد تا تابستان 1342 این شورش را سرکوب کند.[3] در 30 تیر 1342 با پایان عملیاتِ سرکوب، به دستور شاه نیروهای جنوب منحل و آریانا به تهران فراخوانده شد.[4]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. منصوری، جواد، تاریخ قیام پانزده خرداد به روایت اسناد، ج 1، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1377، ص 287 – 288.
[2]. فردوست، حسین، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ج 1، تهران، اطلاعات، 1369، ص 506.
[3]. مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ج 2، تهران، اطلاعات، 1369، ص 426.
[4]. اطلاعات، س 38، دوشنبه 31 تیر 1342، ش 11146.
تعداد بازدید: 529
آرشیو نهضت امام خمینی
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
