نهضت امام خمینی
خرم آن خانه که باشد چون تو مهمانی در او
16 بهمن 1402
در 16 بهمن 1343 محصلین مدرسه آیت‌الله العظمی بروجردی[1] نامه‌ای به شرح زیر به مجلس شورای ترکیه فرستادند:
«مقام منیع مجلس شورای ملی
با تقدیم مراتب احترام، همانطور که می‌دانید مفتی و زعیم دین حضرت آیت‌الله العظمی آقای خمینی در خاک ترکیه بازداشت شده‌اند و معلوم است که بازداشت معظمٌ‌له در ترکیه در اثر پیمانی است که دولت ایران با دولت ترکیه بسته است. هیئت علمیه نجف چون دولت معظم ترکیه را قانونی می‌داند لذا سؤال می‌کند: مگر آیت‌الله آقای خمینی برخلاف مصالح دولت ترکیه اقدامی کرده‌اند که بایستی تا این حد در دولت همجوار ترکیه محدود و غیرآزاد باشند تا آنجا که نگذارند کسی ایشان را ببیند و همواره سعی کنند که محل بازداشت معظمٌ‌له را مخفی نمایند و یا مگر دولت ترکیه قوه مجریه ایران است که تا این اندازه مأمورین دولت ایران در آن کشور مؤثر و نافذ باشند. بازداشت آیت‌الله خمینی در ترکیه مشهور شده است و مسلمین جهان می‌دانند که ایشان میهمان دولت ترکیه هستند. شما نبایستی راضی شوید که با میهمان این‌گونه رفتار بنمایند. آن هم چنین میهمانی که مرجع عالیقدر مسلمانان هستند. اکنون تمام ملت ایران از دولت ایران در اثر این عمل، سخت ناراضی‌اند و برای شما خوب نیست که از دولت معظم ترکیه هم برنجند. در خاتمه هیئت علمیه نجف انتظار دارند که نمایندگان محترم کشور ترکیه واسطه اصلاح شده و سبب آزادی حضرت آیت‌الله العظمی آقای خمینی این شخصیت بزرگ جهانی گردند.»[2]
گفتنی است امام خمینی بعد از ورود به ترکیه، توسط مأموران امنیتی دولت ترکیه از فرودگاه به هتل بلوار پالاس برده شد. از آنجا که هتلِ محلِ اقامت در مرکز شهر قرار داشته، خبرنگاران داخلی و خارجی کنجکاو شده بودند مأموران امام را به یکی از ساختمان‌های فرعی خیابان آتاتورک منتقل کردند.
امام بعد از ورود به ترکیه به فراگیری زبان ترکی پرداخت. توجه و کوشش او برای یادگیری زبان ترکی به حدی بود که مأمور همراه امام - سرهنگ افضلی - را به وحشت انداخت که مبادا وی با آموختن زبان بتواند با مردم ترکیه ارتباط برقرار کرده، مبارزه را در تبعیدگاه ادامه دهد. از این‌رو در گزارش خود به تهران نوشت: «نباید وی را تنها گذاشت.»
محل اقامت امام به دفعات تغییر داده شد. مقامات ساواک حتی به مأمورین ترکیه اعتماد نکرده، خود نیز برای امام مأمور ویژه گماردند. نگرانی مقامات ایران و ترکیه زمانی بیشتر شد که دریافتند امام خمینی حاضر نیست در محل تبعید زندانی باشد و پیشنهاد تردد در شهر و بازدید از خیابان‌ها و اماکن دیدنی را می‌دهد. روز 16 آبان امام حدود 40 دقیقه با اتومبیل از شهر آنکارا دیدن کرد. وی حتی بر مزار 40 تن از عالمان شهید ترکیه که به دست آتاتورک کشته شده بودند حضور یافت. او نمی‌خواست دوره تبعید را بدون نتیجه سپری و مایل بود در مورد افراد و کشور ترکیه تجربه کسب کند. ساواک اما از ادامه این وضعیت جلوگیری کرد و به این بهانه که پوشیدن لباس روحانیون ایران در ترکیه ممنوع است مصصم بود امام را خلع لباس کند. علیرغم مخالفت امام، وی از پوشیدن لباس روحانیت منع و ناچار شد لباس روحانیون ترکیه را بر تن کند. البته زمانی که علمایی از ایران برای دیدنش به ترکیه می‌رفتند اجازه داشت لباس خود را بپوشد.
در 21 آبان امام به شهر «بورسا» در 460 کیلومتری غرب آنکارا، مجاور دریای مرمره منتقل شد. علت این بود که پخش خبر تبعید از رادیو و انعکاس آن بین مردم، سبب واهمه مقامات ترکیه شده بود و به این وسیله از ارتباط مردم ترکیه با امام جلوگیری کردند.[3]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. مدرسه علمیه آیت‌الله بروجردی (مدرسه السید البروجردی) یکی از مراکز علمی و فرهنگی در نجف و در نزدیکی حرم امام علی(ع) است که به دستور آیت‌الله بروجردی بنا گردید.
[2]. اسناد نهضت اسلامی ایران، ج 4، با مقدمه و به کوشش هادی خسروشاهی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1390، ص 352.
[3]. آقایی، عبدالرضا، «دوران تبعید امام خمینی در ترکیه»، رشد آموزش تاریخ، تابستان 1388، ش 35، ص 45 – 51.
تعداد بازدید: 190
آرشیو نهضت امام خمینی
جدیدترین مطالب
پربازدیدها
