«دولت شریف امامی» (شهریور 1329 ـ اریبهشت 1340)

بخش سوم
درگذشت آیت‌الله بروجردی در نخستین روزهای بهار 1340 خبر فوت حضرت آیت‌الله بروجردی، عید مردم ایران را به عزا تبدیل کرد. درگذشت این مرجع عالی‌قدر، مهم‌ترین واقعه دوره نخست‌وزیری شریف امامی و زمینه‌ساز انقلاب اسلامی در سال 1357 شد. پس از درگذشت آیت‌الله حائری در سال 1315 تقریباً به مدت یک دهه سرپرستی حوزه علمیه در اختیار یک تن نبود و علما ثلاثه (آیت‌الله فیض، آیت‌الله صدر و آیت‌الله حجت) مرجعیت و اداره حوزه علمیه قم را برعهده داشتند. به درخواست برخی...

«دولت شریف امامی» (شهریور 1329 ـ اریبهشت 1340)

بخش دوم
برنامه‌های شریف‌امامی دولت جدید با بحران‌های متعددی روبه‌رو بود که مهم‌ترین آنها عبارت بود از: بحران اقتصادی، مشکلات در روابط خارجی. شریف‌امامی ابتدا می‌بایست از تشنج‌های موجود در جامعه کم می‌کرد به همین علت انتخابات را که موجب التهاب شده بود به وقت دیگری موکول کرد. او تنش‌زدایی در سیاست خارجی را در رأس برنامه‌های خود قرار داد و سعی کرد روابط خارجی را بهبود بخشیده رابطه متعادلی با همسایگان برقرار نماید. در دوره اقبال به علت در پیش‌گرفتن سیاست...

«دولت شریف امامی» (شهریور 1329 ـ اریبهشت 1340)

بخش اول
قیام پانزدهم خرداد 1342 نقطه عطفی در تاریخ کشور ما به شمار می‌رود. یکی از عوامل مهم برای شناخت بهتر این واقعه تاریخی، ریشه‌یابی و بررسی عوامل منجر به وقوع آن است. در این مقاله به بررسی دولت شریف امامی پرداخته شده است. روی کار آمدن این دولت معلول عوامل داخلی و خارجی است، به همین علت وقایع سیاسی و اجتماعی بعد از کودتای 28 مرداد 1332 نقش مهمی در انتخاب شریف‌امامی به عنوان نخست‌وزیر داشت. محمدرضا پهلوی برای تعدیل فشارهای داخلی و خارجی به پیشنهاد انگلستان،...

بررسی واقعه مدرسه‌ فیضیه قم در2 فروردین 1342 و پیامدهای آن

بخش دوم
پیامدهای واقعه مدرسه فیضیه قم پیامدهای این واقعه را می‌توان به دو دسته کوتاه‌مدت از جمله: حکومت نظامی، اعتصابات و... و بلندمدت نظیر: روضه فیضیه و... به شرح ذیل تقسیم کرد. 1ـ حکومت نظامی در قم: شهر قم پس از واقعه فیضیه، به‌صورت شهر سرکوب شده و نظامی درآمد. برخی از خاطرات حاکی از برقراری حکومت نظامی بود.[1] در معابر و خیابان‌ها‌ نیروهای انتظامی مستقر گردیدند آنان به هر طلبه یا روحانی اهانت می‌کردند.[2] حتی روحانیون تازه وارد به شهر نیز از این توهین در امان...

بررسی واقعه مدرسه‌ فیضیه قم در دوم فروردین 1342 و پیامدهای آن

بخش اول
در واقعه مدرسه فیضیه قم، مأموران امنیتی به شرکت‌کنندگان در مراسم عزاداری سالروز شهادت امام صادق(ع) ـ (25 شوال 1381 ق) برابر با 2 فروردین 1342 حمله کردند و به ضرب و شتم طلاب پرداخته حجره‌های آنها را غارت کردند و ضمن آن به هتک آیت‌الله گلپایگانی پرداخته یکی از طلاب را به شهادت رساندند. برای بررسی علل و عوامل ریشه‌های این اقدام از سوی هیئت حاکمه، باید به سیر تاریخی وقایع نهضت از لایحه انجمن‌ها‌ تا تحریم عیدنوروز توسط مراجع پرداخت. کارگزاران نظام در پی...

دو حادثه در دوم فروردین 1342 (مدرسه فیضیه و مدرسه طالبیه)

بخش سوم
بازتاب حوادث قم و تبریز در اجتماع فاجعه فیضیه و طالبیه قابل مخفی شدن نبود. چون هزاران زائر و ساکن قم و شهر تبریز این حوادث را دیده بودند و این خبر در بین مردم به صورت گسترده‌ای پخش می‌گردید. هجوم به مدارس علمیه قابل دفاع نبود و از این رو حوادث تا اعماق روستاهای کشور پیش رفت؛ و در‌ آستانه انقلاب سفید رسوایی زیادی برای رژیم به بار آورد بسیاری مرعوب شده بودند و تصور می‌کردند که دوران رضاشاه بازگردانده شده و دیگر مبارزه فایده ندارد و هجوم به مدارس فیضیه...

دو حادثه در دوم فروردین 1342 (مدرسه فیضیه و مدرسه طالبیه)

بخش دوم
فاجعه اول: تهاجم و فاجعه حکوت پهلوی از تحریم عید نوروز و مخالفت‌‌های مراجع تقلید با سیاست‌‌های ضد دینی و استقبال مردم از مواضع مراجع، به شدت عصبانی شده بود. این امر روشن بود که شاه برای سرکوب روحانیت و نشان دادن قدرت خویش، دست به تحریک‌‌های نظامی خواهد برد. بر این اساس روز دوم فروردین، مطابق با جمعه 25 شوال، روز شهادت امام جعفرصادق(ع) مجالس عزاداری در مساجد، مدارس و بیت‌‌ها، از سوی علما برپا می‌گردد. نیروهای مذهبی نیز بنا داشتند با تشکیل مجالس...

دو حادثه در دوم فروردین 1342 (مدرسه فیضیه و مدرسه طالبیه)

بخش اول
تحولات و تکاپوهای حوزه‌های علمیه، مدارس وابسته به آن و چهره‌های برجسته و تأثیرگذار آن، نشانگر پیوند مستحکم و ژرف با روند مبارزه‌های سیاسی ـ فرهنگی مردم مسلمان ایران، علیه دستگاه حاکمه پهلوی دوم بود. حکومت پهلوی بیش از هر شخص و گروهی از این واقعیت آگاه بود. از این رو ماجراهای حوزه‌های علمیه و روی‌کرد مراجع به وقایع سیاسی ـ فرهنگی را به دقت زیرنظر داشت. اسناد و مدارک، خاطرات شاهدان عینی و منابع مکتوب تاریخی، گواه این مدعاست که پس از فوت آیت‌الله...

تعامل بازار و روحانیت در لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، رفراندوم ششم بهمن و تحریم عید

بخش سوم
آیت‌الله خوانساری‌ ـ از مراجع تهران ـ نیز در مخالفت با رفراندوم، دست به اقداماتی زد که همین امر نقطه پایانی بر حضور ایشان در عرصه سیاست شد. ایشان در پاسخ به پرسش راجع به جایز بودن شرکت در رفراندوم، نه تنها کلیه تصویب‌نامه‌های «خلاف شرع مقدس» را حرام اعلام کرد بلکه شرکت در رفراندوم را تحریم و آن را «در حکم مبارزه با امام زمان» بر شمرد.[1] به‌دنبال صدور و پخش اعلامیه‌ها در تهران، بازار تهران در روز دوم بهمن تعطیل گردید و بازاریان ضمن سر دادن...

تعامل بازار و روحانیت در لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، رفراندوم ششم بهمن و تحریم عید

بخش دوم
اینکه بعد از تبیین زمینه‌های رویکرد سیاسی و تعامل سه جریان مرجعیت، روحانیت و بازار، فرضیه این نوشتار را درباره وقایع منتهی به قیام 15 خرداد، از آن جمله: لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، رفراندوم اصول شش‌گانه و تحریم عید به محک می‌گذاریم. اگر قم را به‌ خاطر استقرار مراجع متشکل و پیشرو و حضور روحانیت ...