نهضت امام خمینی و اعتلای جایگاه روحانیت

ساواک در گزارشی به تاریخ 16 دی 1342 با موضوع "آیه‌اللّه خمینی" می‌نویسد: "آقای مصطفی فرزند آیه‌اللّه خمینی که چندی قبل به قم مسافرت نموده بود شب 15/10/42 مراجعت[1] و ضمن تعریف از اوضاع قم گفت مجالس فوق‌العاده زیادی به مناسبت تولد حضرت حجت از طرف طبقات مختلف مردم در قم ترتیب داده شده بود که در آن بیش از هر چیز توجه و علاقه مردم به مقام روحانیت و انجام دعا و ثنا به علما و پیشوایان دین به چشم می‌خورد و اضافه نمود مردم قم مخصوصاً طبقه علماء و طلاب که شنیده بودند ممکن است آقا آزاد شوند[2] با بی‌صبری چشم به راه ایشان بوده و هستند.

گندم کرم‌زده آمریکایی جایگزین گندم ایرانی!

روزنامه کیهان در شماره روز 15 دی‌ 1342 در گزارشی از جلسه علنی مجلس شورای ملی از قول یکی از نمایندگان - سیدفضل‌الله پروین، نماینده اراک – می‌نویسد: «گندم داخلی را نمی‌خرند و از آمریکا گندم کرم‌زده وارد می‌کنند. اینجا تذکر دادند نمی‌دانم ترتیب اثر داده شد یا خیر. اینکه عرض کردم گفته‌های پشت این تریبون خدای نخواسته لقلقه لسان نباشد و به آن ترتیب اثر داده شود برای همین است که نمی‌دانم اظهار آن آقا مورد توجه واقع شد برای هشتادهزار تن برنج یا خیر و برای هشتادهزار تن برنج فکری شد یا خیر؟ محصولات ما خریدار ندارد، ولی از اسپانیا نخود و از لبنان سیب وارد می‌کنند.

«در تلاش معاش»: چهره بی‌رتوش کشور شاهنشاهی

ساواک در گزارشی مورخ 12 دی 1341 درباره «برنامه تلویزیون» می‌نویسد: «فرستنده تلویزیون ایران[1] در برنامه (در تلاش معاش) شب شنبه 1 /10 /41 به مدیریت روح‌الله مبشر نامی، وضع‌زننده و ناراحت‌کننده یک نفر (نان‌رسان) را که با دست‌های زخمی و کثیف به خانه‌های مشترکین‌ نان می‌رساند نشان داده که فوق‌العاده زننده و منظور نشان‌دادن مراتب زیر بود:

«چرا از روحانیون در مجلسین نماینده نداریم؟»

ساواک در گزارشی مورخ 10 دی 1343 می‌نویسد: «در تاریخ 27 /9 /43 روز جمعه ساعت 9:00 برنامه هفتگی کانون بحث و انتقاد[1] شروع و قبل از رسمیت جلسه سئوالات هفته قبل که در روی ورقه‌ای یادداشت شده بود مطرح و آقای هاشمی‌نژاد[2] به این سئوالات جواب گفتند: الف - ... [س] چرا از روحانیون در مجلسین نماینده نداریم[؟] ... [ج] مملکت ما تا زمان مظفرالدین شاه قاجار استبدادی بود تا اینکه در زمان سلطنت این شاه عده‌ای استقلال‌طلب شاه وقت را مجبور نمودند که مشروطیت را توشیح کند.

دینِ دولتی: آنچه پهلوی می‌خواست

ساواک در گزارشی مورخ 7 دی 1342 می‌نویسد: «روز 1 /10 /42 ساعت 16 در مدرسه خان در سر درس آقای مجدالدین محلاتی[1] برای چند نفر از طلاب چنین اظهار می‌داشت: 1- شما باید افرادی باشید که برای دین و مملکت مفید و مثمر به ثمر واقع شوید و در کشمکش‌ها از هیچ عامل و مانعی نباید هراس داشته باشید. امروز روزیست که آب و خاک بیش از هر موقع احتیاج به فداکاری دارد. اگر کسی در خارج از کشور باشد می‌داند که چه اندازه اوضاع ایران آشفته و در هم می‌باشد.

سازوکارِ گسترشِ نهضت

ساواک در گزارشی به تاریخ 5 دی 1342 می‌نویسد: «از چند ماه قبل تاکنون اعلامیه پلى‌کپى شده‌اى در اصفهان به چشم مى‌خورد که بعضى از آنها اعلامیه‌هایی است که از تهران یا سایر شهرستان‎ها به اصفهان وارد شده و برخى نیز در خود اصفهان مینوت شده و به صورت پلى‌کپى منتشر مى‌گردید. این سازمان درصدد برآمده بود که هر چه زودتر تهیه‌کنندگان و محل پلى‌کپى را کشف و متصدیان مربوطه را تحت تعقیب قرار دهد. … مدارکى به دست آمد که آشکار مى‌ساخت این دسته داراى ماشین استنسیل بوده و در نشر اعلامیه‌هاى پلى‌کپى شده شرکت و فعالیت دارند.

نگرانی از اتحاد نجف و قم

ساواک در گزارشی به تاریخ 3 دی‌ماه 1342 می‌نویسد: «محترماً معروض می‌دارد آیت‌الله حاج میرزا عبدالله سعید تهرانی[1] معروف به چهلستونی قبلاً برای خروج از کشور تقاضای گذرنامه نموده و اداره کل نهم نظر این اداره کل را در این مورد خواستار شده بود. ولی طبق اطلاع نامبرده قبل از اظهارنظر ساواک به خارج از کشور مسافرت کرده است. آیت‌الله چهلستونی از جمله روحانیونی است که قبلاً تا حدودی با سیاست دولت‌ها سازش می‌کردند ولی در چندماه اخیر که اختلافاتی بین روحانیون افراطی و دولت به‌ وجود آمد، آنها هم یا بر اثر فشار مریدان و یا به‌ علل دیگر اقداماتی به نفع روحانیون و علیه دولت به‌ عمل آوردند.

«پیروز و جاوید باد رستاخیز ملت ایران به رهبری مراجع عالیقدر تقلید»

ساواک خراسان در نامه‌ای به اداره کل سوم به تاریخ 2 دی‌ماه 1343 می‌نویسد: «بدین‌وسیله یک برگ اعلامیه تحت عنوان «بازرگانان و اصناف بار دیگر برای دفاع از حریم دین و ملت به پا خاسته‌اند» که با پست از تهران جهت [آیات]میلانی و قمی ارسال شده است، به پیوست تقدیم می‌گردد.»[1] اعلامیه یاد شده به این شرح است:

تراوشات ذهن‌های ناآگاه وکلای انتصابی!

ساواک مرکز در گزارشی به تاریخ 30 آذر 1343 خطاب به ساواک خوزستان می‌نویسد: «اخیراً‌ اعلامیه‌ای به امضاء [آیت‌الله] علی موسوی بهبهانی[1] که فتوکپی آن ضمیمه می‌باشد شخصی به نام عبدالحسین به آدرس تبریز ـ‌ مقصودیه… فرستاده است. خواهشمند است دستور فرمایید اعلام نمایند آن ساواک چه اطلاعی در مورد پخش اعلامیه مزبور دارد و چه اقدامی در این‌باره معمول داشته است.»[2]

مبارزه در جشن

ساواک در گزارشی به تاریخ 28 آذر 1343 با موضوع «فعالیت روحانیون» می‌نویسد: «سیدابراهیم ابطحی‌نژاد پیشکار مرحوم آیت‌الله بهبهانی[1] به مأمور اظهار داشت: دو روز قبل به قم مسافرت نمودم و پیام عده‌ای از پیشنمازان تهران... را به اطلاع آقایان نجفی و گلپایگانی رساندم. پیام مزبور بدین قرار است که پیشنمازان تهران تصمیم دارند در شب‌های 15 و 16 شعبان ماه جاری ضمن برگزاری مجالس جشن در مسجد مربوط به منبر رفته و از اعمال دولت در مورد تبعید آقای خمینی و غیره تنقید نمایند و عده زیادی از وعاظ نیز در منابر صحبت خواهند کرد.