سیر تکوینی قیام پانزده خرداد در قم

بامداد پانزده خرداد 1342 برابر با 12 محرم سال 1383 امام خمینی توسط مأموران امنیتی رژیم پهلوی دستگیر و به تهران منتقل شد. این خبر به سرعت در سرتاسر کشور پخش گردید و موجی از اعتراض مردم و علما و دانشمندان و دانشجویان را به راه انداخت. گروه گروه از مردم کار و کسب و درس و بحث خود را تعطیل کرده و در نقاط مختلف پرجمعیت شهر تجمع نمودند. در واقع نقطه آغازین نهضت پانزده خرداد از این لحظات به بعد پایه‌ریزی می‌شود و همزمان در چندین شهر حرکت اعتراض‌آمیز علیه رژیم پهلوی ایجاد می‌گردد که خواستة آنها اولاً اعتراض به اقدام رژیم نسبت به دستگیری و زندانی شدن امام خمینی و ثانیاً آزادی فوری و بدون قید و شرط امام بود.

سیر تکوینی قیام پانزده خرداد در تهران

حجت‌الاسلام سیدعلی‌اکبر محتشمی، که در آن زمان یکی از طلبه‌های مدرسه ملاجعفر بوده، ماجرای آن روز را چنین تعریف می‌کند: «ساعت هفت صبح در حجره‌ام نشسته بودم که ناگهان دیدم یکی آمد و گفت: از قم خبر داده‌اند حضرت امام را دستگیر کرده و می‌خواهند اعدام کنند. با شنیدن این خبر از خود بی‌خود شدم و بلافاصله برخاستم، سوار دوچرخه شدم و در کوچه و خیابان‌ها با صدای بلند فریاد زدم: آقای خمینی را گرفتند و می‌خواهند او را اعدام کنند! از میدان سیداسماعیل وارد بازار نجّارها و سپس دروازه حضرتی شدم و از آنجا به خیابان مولوی، بازار امین‌السلطان و خیابان باغ فردوس رفتم و خبر دستگیری و شایعه اعدام امام را با گریه و شیون می‌گفتم و مردم بی‌اختیار مغازه‌ها را می‌بستند.»

سیر تکوینی قیام پانزده خرداد در ورامین

روز دوازدهم محرم به نام «روز بنی‌اسد» معروف شده است. این نام‌گذاری به مناسبت دفن اجساد مطهر شهدای کربلا در این روز به وسیله طایفه بنی‌اسد است. بدین‌مناسبت مردم منطقه ورامین در این روز کسب و کار خود را تعطیل می‌کنند و به برپایی مراسم عزاداری مشغول می‌شوند. سیدرضا نیّری از اعضای هیئت‌های مؤتلفه، از تهران مأمور می‌شود که خبر دستگیری امام را به مردم ورامین برساند. او در خاطرات خود می‌گوید: «به من گفتند به دلیل اینکه دو سال در ورامین بوده‌ای و آن‌جا سابقه خوبی داری، باید سریع بروی و به مردم عزادار اطلاع‌ دهی که امام دستگیر شده است...

سفر محمدرضا پهلوی در 18خرداد 1342 به همدان - اهداف و بازتابها

در اين نوشته با توجه به واكنش هاي شاه در مقابل قيام 15 خرداد بر آنيم به موضوعاتی چون : علل و عوامل به وجود آمدن قيام 15 خرداد ، شيوه و تاكتيك امام خميني در انسجام مردم در مبارزه و آماده كردن جامعه ، واكنش شاه نسبت به اين قيام مردمي و واكنش مردم و روحانيون همدان نسبت به مسافرت شاه به اين شهر در 18 خرداد 1342، سخنراني شاه عليه نهضت و روحانيون ،انعكاس داخلي و خارجي اين سخنراني بپردازیم تا بتوانيم گوشه اي از تاريخ انقلاب اسلامي را در پرتو اسناد و خاطرات مبارزان كاووش كرده و نقش مسافرت شاه به همدان را كه در واقع واكنش او به قيام 15 خرداد است ، روشن نمایيم.

سیری در زندگی حاج‌اسماعیل رضایی

اسماعیل رضایی از ارادتمندان خاندان عصمت و طهارت به‌خصوص حضرت اباعبدالله الحسین و حضرت امام مهدی علیه‌السلام بود و تا آخر عمر پای اعتقادات دینی و مذهبی خود ایستادگی کرد. او همواره در محافل و مجالس مذهبی شرکت می‌کرد و با برخی از روحانیون ارتباط داشت و با راهنمایی آنها به ارائه خدمات به مردم فقیر و تهی‌دست اقدام می‌کرد.

سیری در زندگی طیّب حاج‌رضایی

طیّب حاج رضایی از شهدای 15 خرداد 42 به شمار می‌رود. او زندگی بسیار پرماجرایی داشت و در بخش اول دوران زندگی‌اش چندان خوش‌سابقه نبود. اما او در تمامی زندگی‌اش ارادت خاصی به خاندان اهل بیت علیه‌السلام داشت و همان خاندان در پایان عمر او یاریگر او بودند؛ به گونه‌ای که وی عاقبت‌به‌خیر گردید.

فعالیت‌هاي سياسي دانشجويان در دوره زمانی 1340 - 1342

در بررسي تحولات سياسي و اجتماعي بخش مهمي به گروه‌ها و اقشار اجتماعي مؤثر در آن تحول اختصاص دارد. در اين مقاله تحولات مربوط به آغاز دهه 1340 را مورد توجه قرار داده‌ايم و به‌طور خاص گروه‌ها و سازمان‌هاي دانشجويي را بررسي مي‌كنيم. علت اين انتخاب را هانتينگتون در سامان سياسي چنین بيان مي‌كند

قیام 15 خرداد 1342 ، روند ، بازتاب و نتایج

تعیین مبدأ تاریخ انقلاب اسلامی و نیز تبیین علل و عوامل پیدایش آن، بسته به منظری دارد که پژوهشگر در تحلیل رخدادهای پیش از انقلاب، برمی‌گزیند. در یک منظر، امام خمینی رهبر نهضت اسلامی به عنوان رکنی از ارکان نهضت قلمداد می‌گردد و پژوهشگر با غیریّت سازی از جایگاهی درباره این پدیده سخن می‌گوید تا قادر به فهم کلیت و اجزاء آن در عداد رخدادهای قبل و بعد از آن باشد، از منظری دیگر، پژوهشگر می‌کوشد تا تاریخ و علل و عوامل چنین رخدادی را نه از منظر خود بلکه از منظر رهبر انقلاب که عمل‌‌ِ «انقلاب» مخلوق و محصول درایت و مدیریت اوست، ردیابی نماید.

قیام 15 خرداد تجلی هویت ملی

ملي و ملي‌گرايي از واژه‌هايي است كه متأسفانه در تاريخ معاصر ايران از سوي كساني و يا گروه‌هايي به كار رفته است كه گرايش ناسيوناليستي افراطي داشته و يادآور تفاخر نژادي، باستان‌گرايي و اسلام‌ستيزي است. اگر واژه «ملي» را نه در معني متداول بلكه در معني اصلي به معني مردمي و چيزي كه تعلق به همه مردم دارد معنا كنيم كليه مبارزاتي را كه در تاريخ معاصر ايران صورت گرفته است مي‌توان حركت‌هاي مردمي و ملي ناميد؛ حركت‌هايي كه از تجلي يك كليت و روح منسجم و پويا «هويت ملي» حكايت دارد.

گزارش از طرح 15 خرداد در مصاحبه با آقای علی باقری

پژوهشگران تاريخ معاصر ايران معتقدند امام‌، آگاهانه و با پي‌ريزي برنامه‌اي بلندمدت به كادرسازي تربيت نيروهاي لازم براي پايه‌گذاري و اداره جامعه‌اي مبتني بر ارزشهاي مكتبي و ايدئولوژيك پرداختند و مسير هدايت را بر اساس برنامه‌اي مدون دنبال كردند. پس از پيروزي انقلاب اسلامي‌، پژوهشهاي مستمري درباره 15 خرداد صورت گرفت و آثار زيادي در اين باره انتشار يافت‌. و چه بسا تلاشها و پژوهشهايي هم انجام شد كه بنا به دلايلي از قافله نشر بازماند. مقاله حاضر گزارش و شرح آغاز و پايان پروژه‌اي بزرگ درباره واقعه 15 خرداد 1342 و انعكاس‌دهنده يكي از معدود كارهايي است كه در زمينه شناساندن اين واقعه مهم به نسلهاي بعد صورت گرفته است‌.