تحلیل روزنامه لوموند از قیام 15 خرداد

در 6 تیر 1342 ترجمه‌ای از گزارش تحلیلی روزنامه لوموند چاپ پاریس از حوادث خرداد 1342 ایران به ساواک ارائه شد. گرچه انتظار نمی‌رود نویسنده درک درستی از زمینه‌های شکل‌گیری قیام 15 خرداد و نهضت امام خمینی داشته باشد، اما به حقایقی نیز اشاره کرده است. بخش‌هایی از این گزارش به قرار زیر است: «... آنچه که غالبا راجع به علت بلوا[1] گفته می‌شود اعتراض نسبت به بى‌عدالتى است. تهران مملو از بیکاران بوده، دهقانان بدون زمین که زمستان در ده به سر برده و تابستان به شهر...

ملاقات نماینده شاه با مراجع و علما

ساواک در گزارشی با موضوع «نتیجه ملاقات آقاى بهبودى[1] با علما» مورخ 5 تیر 1342 می‌نویسد: «به قرار اطلاع در ملاقات روز 4 /4 /42 آقاى بهبودى از طرف دربار شاهنشاهى و آقایان آیت‌الله نجفى و بهبهانى که در منزل خوانسارى صورت می‌گیرد نتیجه مذاکرات به شرح زیر بوده است: آقاى بهبودى اظهار می‌دارد من از طرف اعلیحضرت همایونى[!] به آقایان اعلام می‌دارم که کما فى‌السابق رأى - ملوکانه بر ترویج دین اسلام و ترضیه خاطر آقایان علما است، بنابراین آخرین تصمیم و...

بیانیه آیت‌الله تهرانی پیرو مجلس مشورتی علمای مهاجر

از 30 خرداد 1342 علمای بزرگی از سراسر کشور برای پیگیری آزادی امام خمینی و سایر محبوسینِ 15 خرداد وارد تهران شده[1]، در سوم تیر اطلاعیه‌ای به شرح زیر منتشر شد: «امروز علما و بزرگانی که از شهرستان‌ها به مرکز برای حمایت از شرع مقدس اسلام و پشتیبانی از مراجع و آیات عظام آمده بودند، در منزل حضرت آیت‌الله آقای حاج میرزا عبدالله تهرانی اجتماع نموده هر یک با زبانی از وضع روز شکایت کرده، انزجار مردم شهرستان خود را بیان نمودند. همین‌که مجلس آماده گردید و حضرات...

آغاز ورود علمای مهاجر به تهران

علیرغم حمایت علمای داخل و خارج از کشور از امام خمینی و دیگر روحانیون محبوس هنوز احتمال محاکمه و اعدام آنها حداقل در روزهای اول دستگیری وجود داشت، از این‌رو تعدادی از روحانیون بلندپایه شهرستان‌ها تصمیم گرفتند به تهران مهاجرت کرده، اقداماتی برای آزادی محبوسین انجام دهند. حکومت پهلوی برای جلوگیری از تحقق این برنامه کارشکنی‌هایی کرد؛ از جمله در 20 خرداد 1342 آیت‌الله میلانی را از میانه راه به مشهد بازگرداند. با وجود این بیش از 65 نفر از علما و روحانیون...

واکنش افکار عمومی به خیال‌پردازی‌های شاهانه!

تظاهرات 15 خرداد یک طرح سازمان یافته براندازی نبود اما شاه را تا مرز سقوط پیش برد.[1] شاه که از درک علل وقوع این قیام مردمی ناتوان بود برای تطهیر چهره حکومت خود راهی جز انتساب آن به خارج از کشور نداشت. پس در 18 خرداد ماه در سخنانی مدعی شد که معترضین برای حضور در خیابان‌ها از منابع خارجی پول دریافت کرده بودند![2] بدین ترتیب وی آغازگر برنامه‌ای برای مخدوش کردن چهره قیام 15 خرداد بود که از سوی دیگر مقامات حکومتی پی گرفته شد. در 25 خرداد 1342 اطلاعیه‌ای از سوی رئیس...

نهضت امام خمینی و احیای تعاملات سیاسی حوزه نجف و قم

مردم ایران با عتبات عالیات عراق به دلیل اشتراکات عقیدتی ارتباط دیرینه‌ای داشته‌اند. وجود جوامع وسیع شیعه در ایران و عراق، یک رابطه همزیستی همراه با تأثیر متقابل میان نهادهای روحانی دو کشور ایجاد کرده است. وابستگی‌های عقیدتی موجب شده که دو طرف به سرنوشت هم حساس باشند و حوادث مهم دو کشور مورد توجه یکدیگر قرار گیرد. آن دسته از متدینین داخل ایران که نظرات، دیدگاه‌ها و فتاوای مراجع و علمای نجف را ملاک عمل به وظایف شرعی خود می‌دانستند، از راه‌های مختلف...

قیام 15 خرداد از منظر استعمار

مطبوعات خارجی با درک ناصحیح و مغرضانه از قیام 15 خرداد، برای توصیف این رویداد از عباراتی چون «بلوا»، «شورش»، «کودتا»، «کودتای ارتجاع» و «توطئه مرتجعین» استفاده کرده، نشان دادند که درکی از شعور سیاسی و شور دینی ملت ایران علیه استبداد و استعمار ندارند. آنان تمامی آشوب‌ها و خرابکاری‌هایی که توسط عوامل پهلوی برای بدنام کردن معترضین صورت گرفته بود به ملت ایران نسبت داده، توطئه روحانیونی دانستند که از مذهب و تعصب دینی مردم برای...

آدمِ دانه‌ای 25 ریال!

در 18 خرداد 1342 شاه که برای توزیع اسناد مالکیت جمعی از زارعین به همدان سفر کرده بود در سخنانی اظهار داشت: «تجلی روح مرتجعین سیاه را ما در روز چهارشنبه 15 خرداد در شهر تهران مشاهده کردیم. مرتجع سیاه از چندی پیش این اقدامات را شروع کرد. در چهارشنبه 15 خرداد ارتجاع سیاه چه کرد؟ اسناد و مدارکی که به دست ما افتاده است و دال بر این است که وجوه هنگفتی از خارج به این مملکت برای ایجاد این قبیل بلواها رسیده است و به زودی منتشر خواهد شد. متأسفانه کسانی که بساط 15 خرداد...

تظاهرات بی‌اهمیتی که اعلیحضرت را به وحشت انداخت!

روزنامه اطلاعات در شماره روز 17 خرداد 1343 در گزارشی از سفر شاه به آمریکا از قول او می‌نویسد: «من با ملت خویش تماس نزدیک دارم... در ایران شاه و مردم از هم جداشدنی نیستند و من با ملت خویش همیشه تماس نزدیک دارم. من پیوسته مصالح عالیه مملکتم را بر همه چیز و حتی بر جان خویش ترجیح داده‌ام و در کشوری که به‌زودی دوهزار و پانصدمین سال بنیان‌گذاری شاهنشاهی خود را جشن می‌گیرد بین شاه و مردم جدایی و فاصله‌ای نیست... بعضی تظاهرات و اخلالگری‌ها برای کشور من واقعه...

پانزده خرداد در شهرستان‌ها

ساواک در گزارشی به تاریخ 15 خرداد 1342 می‌نویسد: «... در ساعت 21:19 روز جاری به مسجد کاسه‌فروشان رفته، آقای حاجی سیدمحمود ضیابری[1] بعد از ادای نماز جماعت در ساعت21:20 بالای منبر رفتند. اظهار نمودند: آقایان بطوری‌که اطلاع دارید ما در قم و مشهد و اصفهان و نجف مراجع تقلید داریم که باید مطابق دستور و فتاوی آنان رفتار نماییم. امروز بطوری‌که به ما اطلاع داده‌اند، حضرت آقای آیت‌الله خمینی را به دستور دولت از قم دستگیر، تحت‌الحفظ با دستبند به طهران آورده، زندانی...