«چرا از روحانیون در مجلسین نماینده نداریم؟»

ساواک در گزارشی مورخ 10 دی 1343 می‌نویسد: «در تاریخ 27 /9 /43 روز جمعه ساعت 9:00 برنامه هفتگی کانون بحث و انتقاد[1] شروع و قبل از رسمیت جلسه سئوالات هفته قبل که در روی ورقه‌ای یادداشت شده بود مطرح و آقای هاشمی‌نژاد[2] به این سئوالات جواب گفتند: الف - ... [س] چرا از روحانیون در مجلسین نماینده نداریم[؟] ... [ج] مملکت ما تا زمان مظفرالدین شاه قاجار استبدادی بود تا اینکه در زمان سلطنت این شاه عده‌ای استقلال‌طلب شاه وقت را مجبور نمودند که مشروطیت را توشیح کند.

دینِ دولتی: آنچه پهلوی می‌خواست

ساواک در گزارشی مورخ 7 دی 1342 می‌نویسد: «روز 1 /10 /42 ساعت 16 در مدرسه خان در سر درس آقای مجدالدین محلاتی[1] برای چند نفر از طلاب چنین اظهار می‌داشت: 1- شما باید افرادی باشید که برای دین و مملکت مفید و مثمر به ثمر واقع شوید و در کشمکش‌ها از هیچ عامل و مانعی نباید هراس داشته باشید. امروز روزیست که آب و خاک بیش از هر موقع احتیاج به فداکاری دارد. اگر کسی در خارج از کشور باشد می‌داند که چه اندازه اوضاع ایران آشفته و در هم می‌باشد.

سازوکارِ گسترشِ نهضت

ساواک در گزارشی به تاریخ 5 دی 1342 می‌نویسد: «از چند ماه قبل تاکنون اعلامیه پلى‌کپى شده‌اى در اصفهان به چشم مى‌خورد که بعضى از آنها اعلامیه‌هایی است که از تهران یا سایر شهرستان‎ها به اصفهان وارد شده و برخى نیز در خود اصفهان مینوت شده و به صورت پلى‌کپى منتشر مى‌گردید. این سازمان درصدد برآمده بود که هر چه زودتر تهیه‌کنندگان و محل پلى‌کپى را کشف و متصدیان مربوطه را تحت تعقیب قرار دهد. … مدارکى به دست آمد که آشکار مى‌ساخت این دسته داراى ماشین استنسیل بوده و در نشر اعلامیه‌هاى پلى‌کپى شده شرکت و فعالیت دارند.

نگرانی از اتحاد نجف و قم

ساواک در گزارشی به تاریخ 3 دی‌ماه 1342 می‌نویسد: «محترماً معروض می‌دارد آیت‌الله حاج میرزا عبدالله سعید تهرانی[1] معروف به چهلستونی قبلاً برای خروج از کشور تقاضای گذرنامه نموده و اداره کل نهم نظر این اداره کل را در این مورد خواستار شده بود. ولی طبق اطلاع نامبرده قبل از اظهارنظر ساواک به خارج از کشور مسافرت کرده است. آیت‌الله چهلستونی از جمله روحانیونی است که قبلاً تا حدودی با سیاست دولت‌ها سازش می‌کردند ولی در چندماه اخیر که اختلافاتی بین روحانیون افراطی و دولت به‌ وجود آمد، آنها هم یا بر اثر فشار مریدان و یا به‌ علل دیگر اقداماتی به نفع روحانیون و علیه دولت به‌ عمل آوردند.

«پیروز و جاوید باد رستاخیز ملت ایران به رهبری مراجع عالیقدر تقلید»

ساواک خراسان در نامه‌ای به اداره کل سوم به تاریخ 2 دی‌ماه 1343 می‌نویسد: «بدین‌وسیله یک برگ اعلامیه تحت عنوان «بازرگانان و اصناف بار دیگر برای دفاع از حریم دین و ملت به پا خاسته‌اند» که با پست از تهران جهت [آیات]میلانی و قمی ارسال شده است، به پیوست تقدیم می‌گردد.»[1] اعلامیه یاد شده به این شرح است:

تراوشات ذهن‌های ناآگاه وکلای انتصابی!

ساواک مرکز در گزارشی به تاریخ 30 آذر 1343 خطاب به ساواک خوزستان می‌نویسد: «اخیراً‌ اعلامیه‌ای به امضاء [آیت‌الله] علی موسوی بهبهانی[1] که فتوکپی آن ضمیمه می‌باشد شخصی به نام عبدالحسین به آدرس تبریز ـ‌ مقصودیه… فرستاده است. خواهشمند است دستور فرمایید اعلام نمایند آن ساواک چه اطلاعی در مورد پخش اعلامیه مزبور دارد و چه اقدامی در این‌باره معمول داشته است.»[2]

مبارزه در جشن

ساواک در گزارشی به تاریخ 28 آذر 1343 با موضوع «فعالیت روحانیون» می‌نویسد: «سیدابراهیم ابطحی‌نژاد پیشکار مرحوم آیت‌الله بهبهانی[1] به مأمور اظهار داشت: دو روز قبل به قم مسافرت نمودم و پیام عده‌ای از پیشنمازان تهران... را به اطلاع آقایان نجفی و گلپایگانی رساندم. پیام مزبور بدین قرار است که پیشنمازان تهران تصمیم دارند در شب‌های 15 و 16 شعبان ماه جاری ضمن برگزاری مجالس جشن در مسجد مربوط به منبر رفته و از اعمال دولت در مورد تبعید آقای خمینی و غیره تنقید نمایند و عده زیادی از وعاظ نیز در منابر صحبت خواهند کرد.

نهضت امام خمینی و زحمت سازمان‌های انتظامی!

ساواک مشهد در گزارشی مورخ 26 آذر 1343 با عنوان «بحث درباره آقایان قمی و میلانی» می‌نویسد: «وجود [آیات] قمی و میلانی در مشهد باعث زحمت به سازمان‌های انتظامی است. برنامه آنها بر این است که با حمله به مقامات شامخ سلطنت به‌خصوص به شخص اعلیحضرت همایون شاهنشاه[!]، موقعیت خود را بین افراد عوام و متعصب اجتماع که اغلب دکانداران و کسبه بازار می‌باشند، مستحکم نموده و بر عایدی وجوهات و تعداد مرید افزوده گردد.[!][1]

«آفرینندگان مشروطه برضد استعمار به پا خاستند.»

ساواک در گزارشی به تاریخ 24 آذر 1342 می‌نویسد: «شب گذشته تعداد دو برگ اعلامیه که یکی از طرف آیت‌الله نجفی مرعشی و اصناف و بازرگانان و دیگری از طرف نهضت آزادی ایران درباره حوادث اخیر تبریز به چاپ رسیده... پخش شده است. به پیوست تقدیم می‌گردد.»[1] آیت‌الله العظمی سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی در اعلامیه‌ای 6 آذر ضمن تقبیح اعمال هیئت حاکمه می‌نویسد: «... چند روزی است که عده‌ای از علمای اعلام و خطبای گرام آذربایجان دامت تأییداتهم را به جرم حق‌گویی و پشتیبانی از عالم اسلام دستگیر و به تهران اعزام نموده‌اند. حقیر از غائله اخیر آذربایجان شدیداً متأثر و جهت این پیش آمد ناگوار حوزه درس را روز شنبه تعطیل و روز مبارک مبعث عید بزرگ اسلامی، را جلوس نخواهم نمود.»[2]

«تشویق و حمایت کارگر»!

روزنامه اطلاعات در شماره روز 21 آذر 1341 در مطلبی با عنوان «تشویق و حمایت کارگر» می‌نویسد: «به موجب طرح جدید، کارخانجات موظف می‌شوند در مقابل ازدیاد تولید و بالارفتن سود، مبلغی به عنوان پاداش به کارگران بپردازند. طرح سهیم شدن کارگران که عاقبت پس از چند ماه بررسی و مطالعه و تبادل نظر تهیه گردید، طرحی است که اساس و پایه آن را تشویق و ازدیاد تولید تشکیل می‌دهد. مطابق این طرح مدیران کارخانجات موظفند در مقابل ازدیاد تولید و بالا رفتن سود کارخانه ناشی از فعالیت و دقت بیشتر کارگر مبلغی به عنوان پاداش به وی بپردازند.»[1]