سیرۀ سیاسى امام خمینى، مشى سیاسى امام خمینى پیش از انقلاب اسلامی

از مهمترین ویژگیهاى بارز سیرۀ سیاسى امام خمینى، قاطعیت و شجاعت اوست که همواره از هدفدارى و ایمان به آن سرچشمه مى‏گیرد و این دو از ویژگیهاى تمام پیامبران و مصلحان بزرگ تاریخ بشر قلمداد مى‏گردد. این دو عنصر از عناصر مؤثر در پیروزى انقلاب اسلامى ایران است. در ادامه این نوشتار برجسته ترین ویژگی های سیره سیاسی امام خمینی پیش از انقلاب اسلامی را با هم بررسی می کنیم

برگی از تاریخ، نطق آتشین امام در شروع سال تحصیلی حوزه های علمیه در شهریور 43

در حالیکه رقابت انتخاباتى کاندیداهاى ریاست جمهورى آمریکا در شهریور 1343 همچون گذشته در مطبوعات ایران حتى در صفحات اصلى و تیترها انعکاس وسیعى یافته بود ـ این امر خود نشان از وابستگى رژیم شاه به سیاستهاى کاخ سفید داشت ـ شاه در ایران مى کوشید به رئیس جمهور آینده آمریکا اطمینان دهد که جنبش 15 خرداد سرکوب شده است و زمینه براى اجراى رفرم آمریکایى انقلاب شاه و ملت و احیاى لایحه کاپیتولاسیون از هر جهت فراهم است. اما در همین حال و هوا، امام خمینى (س) در اولین روز آغاز درسهاى حوزۀ علمیه قم ـ 18 شهریور 1343 و در شرایطى که چند ماهى بیش از آزادى ایشان نمى گذشت ـ نطق خویش را به تبیین شرایط دردناک جامعه اسلامى و افشاى وابستگى شاه و رژیم اشغالگر قدس و طرح اخیر رژیم (تغییر سوگندنامه ارتش) اختصاص دادند.

روزشمار سال 1341 قم

شهر قم بدلیل حضور مراجع، علما و روحانیون، و بویژه بدیلی حضور حضرت امام خمینی که بنیانگذار انقلاب اسلامی است، حوادث و وقایع زیادی را به خود دیده است. اعلامیه ها و سخنرانی های انقلابی از شهر قم برمی خواست و رهبران انقلابی طراز اول در قم حضور داشتند. بی جهت نیست که قم را به عنوان مرکز نشر عقاید دینی شناخته اند. حضرت امام خمینی در شهر قم قیام کردند و در قم دستگیر و زندانی شدند و از قم به ترکیه تبعید شدند. و حتی جرقه انقلاب اسلامی ایران با حادثه 19 دی قم رقم زده شد که در نهایت منجر به پیروزی انقلاب اسلامی شد. به دلیل اهمیتی که شهر قم در حوادث انقلابی خصوصا سالهای دهد 1340 داشت، در سلسله مقالات روزشمار انقلاب اسلامی 1341 تا 1343 قم، نگاه جامعی به حوادث سالهای مذکور قم و همچنین حوادث منتج و مرتبط با این حوادث در سراسر کشور می اندازیم. این مقاله دربرگیرنده حوادث سال ۱۳۴۱ است.

تمام اتفاقات 1340 تا 1343 در یک نگاه

دهه‌ی 1340 ش، سال‌هایی سرنوشت‌ساز در تاریخ معاصر ایران محسوب می‌شود. نفوذ آمریکا در ایران که پس از کودتای 28 مرداد فزونی یافته بود، تمامیت سیاسی،‌دینی و فرهنگی ایران را نشانه رفته و در صدد نابودی استقلال ایران در همه‌ی زمینه‌ها بود. در آن شرایط که آمریکا و اسرائیل به همراه عوامل داخلی خود، ‌نظیر فرقه‌ی ضاله‌ی بهائیت، با طرح‌هایی نظیر انجمن‌های ایالتی و ولایتی، به میدان آمده بودند، قاطبه‌ی مردم که ذلت ایران را برنمی‌تابیدند، به رهبری امام، راه مقابله را در قیامی عاشورایی دیدند.

نگاهی به زندگی آیت الله طالقانی

آیت‌الله سیدمحمود طالقانی عالم مبارز و مفسر برجسته قرآن کریم روز چهارم ربیع‌الاول 1329 ق در یکی از روستاهای طالقان دیده به جهان گشود. در سنین نوجوانی خواندن، نوشتن و مقدمات را نزد پدرش آیت‌الله سیدابوالحسن طالقانی فرارگفت و سپس برای فراگیری تحصیلات حوزوی رهسپار حوزه علمیه قم شد. نخست در مدرسه رضویه و سپس در مدرسه فیضیه ساکن شد و در آنجا از درس مدرسانی چون سیدمحمد حجت و سیدمحمدتقی خوانساری استفاده کرد. پس از آن به نجف اشرف رفت و در درس شیخ محمدحسین غروی و آقا ضیاءالدین عراقی حاضر شد و مدتی بعد به قم بازگشت..

دستگیری علما بعد از قیام 15 خرداد

سخنرانی آیت الله خمینی در عصر عاشورا سال 42 و فعالیت سیاسی روحانیون انقلابی سبب شد که سران رژیم تصمیم گرفتند ایشان و تعدادی از روحانیون مبارز را در سطح کشور بازداشت و محاکمه نمایند. به این منظور در شب 15 خرداد ساعت 4 صبح نیروهای امنیتی و انتظامی پس از محاصره منزل آیت الله خمینی، ایشان را دستگیر، و به تهران منتقل کردند و به دنبال ایشان، شخصیت های برجسته دیگر را در شهرهای مختلف کشور از جمله حجت الاسلام فلسفی در تهران، آیت الله قمی در مشهد، آیت الله محلاتی و آیت الله عبدالحسین دستغیب در شیراز و چند تن از علما و وعاظ تبریز بازداشت شدند. در این پژوهش در خصوص چگونگی دستگیری علما و وعاظ تا آزادی آنان کنکاش شده است.

یادگارهای ماندنی آیت‌الله مکارم شیرازی از زندان در تابستان 1342

سخنرانی‌های پرشور عاشورا 1342 منجر به دستگیری گروهی از روحانیون مبارز شد. به گزارش ساواک، در شب 15 خرداد 1342 «بیست نفر از وعاظ که در چند روز اخیر ایام سوگواری در منابر مردم را تحریک بر علیه امنیت کشور کرده‌اند توسط مامورین شهربانی و ساواک بازداشت شدند؛ از جمله آقایان ناصر مکارم شیرازی، مرتضی مطهری، عباسعلی اسلامی، محمدتقی فلسفی، سیدعبدالکریم هاشمی نژاد و...» روز بعد نیز امام خمینی و عده دیگری از روحانیون دستگیر شدند. آیت‌الله مکارم شیرازی که در شب 15خرداد1342 بازداشت شده بود، در زندان نیز دست از قلم برنداشت. برخی از یادداشتهای ایشان که به عنوان یادگار زندان برای دوستان زندانی نگاشت بسیار خواندنی هستند که در این مقاله به آنها می پردازیم.

چالشی نو در باب مهاجرت علما در تابستان 1342

در تاریخ معاصر ایران هم بارها شاهد مهاجرت علما به منظور تقویت اسلام و نوعی مقابله با نظام سیاسی حاکم بوده‌ایم. مهاجرت صغری و کبری در دوران مشروطیت و همچنین مهاجرت علما به تهران که در سال 1342شمسی اتفاق افتاد، ‌از این دسته‌اند. در این مقاله با نگاهی متفاوت جریانات مرتبط به مهاجرت علما به تهران در تابستان 1342 را واکاوی می کند. مهاجرتی که در پی انتشار خبر دستگیری امام خمینی (ره) و تعدادی از علمای طراز اول کشور صورت پذیرفت و سه الی چهارماه ادامه پیدا کرد.

امام خمینی(ره)، از پادگان عشرت آباد تا قیطریه

در این مقاله به اقدامات متقابل امام خمینی و حکومت پهلوی در تابستان 1342 از جمله؛ زندانی شدن امام خمینی در عشرت آباد، تصمیم ‌ساواک برای تبعید امام خمینی به سنندج، نامه ‌امام خمینی از زندان عشرت‌آباد به سیدمحمدصادق روحانی، انتقال امام خمینی به خانه‌ای در داودیه تهران، انعکاس گسترده خبر آزادی امام خمینی، با خبر شدن امام خمینی از کشتار 15 خرداد و اظهار تأسف شدید ایشان، شادمانی بازاریان با نصب چراغ، پرچم و تصاویر امام خمینی بر سر در مغازه‌های خود و انتقال امام خمینی را به منزلی در قیطریه پرداخته شده است

نگاهی به زندگی آيت الله سيد حسن طباطبائي قمي

آيت الله سيد حسن طباطبائي قمي فرزند ارشد آيت العظمي حاج آقا سيد حسين طباطبائي قمي از آيات عظام و علماي مبارزي بود كه در دوران سلطنت رضا خان نقش مهمي در مخالفت با اعمال و اقدامات ضد اسلامي و ديني رژيم پهلوي داشت. وي در آخرين دهه قرن پيش در شهر نجف به دنيا آمد. درجواني به همراه پدرش كه به درخواست اهالي خراسان و سفارش ميرزا محمد تقي خان شيرازي بود، به مشهد مهاجرت نمود و تحصيلات خويش را در آن شهر آغاز نمود...