مقالات

تأثیر جنگ سرد بر پیدایش قیام 15 خرداد 1342

درگیری دو ابرقدرت شرق و غرب در مقطعی از تاریخ معاصر با نام جنگ سرد شناخته شده است . در این مقطع ، دامنه درگیری دو قدرت به سرزمین‌هایی کشیده شد که منافعی برای آنها در آن سرزمین‌ها وجود داشت . این امر بروز پیامدهایی را در برخی کشورها سبب شد که یکی از آنها تأثیر بر پیدایش جنبش‌های استقلال‌طلبانه و ملی بود . در ایران ، جنبش یاد شده در پی کوشش شوروی برای ماندن در نواحی شمالی و شمال غربی ایران و خودداری از تخلیه آنها ، شدیدتر شد و پس از خروج نیروهای شوروی به صورتی دیگر در قالب همراهی با نهضت ملی نفت ایران دنبال گردید . در ادامه مبارزه ملت بُعد مذهبی خود را نشان داد و در پیوندی بسیار نزدیک ، روحانیت رهبری تمایلات ملت را به عهده گرفت که سرانجام به پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357 منجر شد.

علی امینی‏ و ریشه‏های شکست اصلاحات(2)

علی امینی به مدت 14 ماه و 10 روز،از اردی‏بهشت 1340 تا تیر 1341 ش،در دوره‏ای‏ پرتنش از تاریخ معاصر ایران،نخست‏وزیر بود.او ظاهرا برای فرو نشاندن بحران بر سر کار آمد، اما ناکامیاب از صحنه سیاست بیرون رفت.حدود 15 سال را در انزوای سیاسی و تحت نظر و مراقبت گذراند،بی‏آنکه در عرصه سیاست تأثیر خاصی داشته باشد؛البته به نظر نمی‏رسد که در این مدت در عرصه دیگری هم موثر یا مولد بوده باشد،و فعلا اطلاعات موثقی در دست نیست‏ که نشان دهد این سال‏ها را با اشتغال جدّی به امور خاصی سپری کرده باشد.هرچند که با گذشت سال‏ها،اصطلاح«دوره امینی»در نوشته‏های‏ مختلف،پررنگ‏تر از پیش به کار رفته است.در سلسله رویدادهایی که از کودتای نظامی 28 مرداد 1332 آغاز شد و به انقلاب 22 بهمن 1357 انجامید،نه تنها رویدادهای سیاسی سال‏های‏ 1339 تا 1342،که بخش عمده‏ای از آن‏ها با حکومت امینی مقارن است،اهمیت خاص دارد، بلکه تحولات اجتماعی-اقتصادی را که ریشه‏های اصلی انقلاب 1357 را تشکیل می‏دهد،در شکست برنامه اصلاحات امینی سراغ باید گرفت.

گزارشی از حماسه پانزده خرداد در اصفهان به روایت خاطرات

این مطلب بلند بالا، در اصل کتابچه ای است با همین عنوان که در سال 1371 به همت بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی اصفهان تدوین، و منتشر گردید. مطلب مورد بحث در حوزه تاریخ شفاهی نگاشته شده است و دربرگیرنده خاطرات شاهدین و یا شرکت کنندگان در واقعه 15 خرداد 1342 است. البته در ابتدی این مطلب، برای روشن تر شدن موضوع، گذری داریم بر وقایع تاریخی بین سالهای 1332 تا 1340.امید است این نوشتار ارزشمند، دریچه ای باشد تا بتوانیم نگاه دقیق تری به حوادث 15 خرداد در شهرهایی همچون اصفهان بیاندازیم.

جریان شناسی سیاسی قیام «پانزده خرداد»

تاریخ معاصر ایران، نقاط عطف و حساس چندی را پشت سر نهاده است که قیام پانزده‏خرداد 1342، یکی از مهم‏ترین آنهاست. به اعتقاد بیشتر محققان تاریخ معاصر ایران، انقلاب‏اسلامی 1357 که خود از مهم‏ترین و حساس‏ترین این نقاط عطف است، برآیند این تحولات عمده بوده است. درواقع، انقلاب اسلامی، تبلور جنبش ضداستعماری تنباکو، انقلاب عدالت‏خواهانه و مردمی مشروطه، نهضت ملی شدن نفت، و قیام ضداستعماری و ضداستبدادی پانزده خرداد می‏باشد. این نوشتار، در صدد بررسی و شناسایی جریان‏های سیاسی نهضت پانزده‏خرداد است تا در سایه آن، تاکید فراوان امام‏خمینی بر قیام پانزده‏خرداد، به‏عنوان نقطه عطف انقلاب‏اسلامی را درک نموده و آن را تحلیل نماید. برخلاف دیگر جنبش‏های سیاسی و اجتماعی معاصر ایران، نیروهای مذهبی نواندیش به رهبری امام خمینی، جریان اساسی و عمده‏ای بودند که در قیام پانزده‏خرداد حضور داشتند و ایفاگر نقش شدند.

حزب اقلیت! بررسی چگونگی شکل گیری و فعالیت حزب مردم

احزاب دولتی، از دیدگاه مردم و علاقمندان به تاریخ، اغلب ملال‌آور و بی‌فایده به‌نظر می‌رسند و البته این حس غیرطبیعی نیست؛ چراکه بوی رفتارهای فرمایشی و رسمی از آنها به مشام می‌رسد؛ اما به‌هرحال قابل انکار هم نیست که بخش مهمی از اندیشه و رفتار حاکمان یک جامعه، در احزاب و سازمانهای رسمی وابسته به آنها نمود پیدا می‌کند و شناخت این احزاب، لایه‌های زیرین حکومتها را قابل دسترسی می‌نماید. حزب مردم ایران که توسط اسدالله علم در اردیبهشت 1336 اعلام موجودیت کرد، به‌تدریج به یکی از احزاب اصلی در شیوه جدید حکومت ایران تبدیل شد و توانست نقش موثری در کسب وجهه داخلی و خارجی برای رژیم شاه ایفا کند. این حزب به همراه حزب ملیون دکتر اقبال نمایشنامه سیاسی ایران دموکراتیک! را به صحنه اجرا گذاشتند و توانستند برخی روشنفکران و نخبگان ایران را در قالب فعالیتهای حزبی در خدمت نظام سلطنت درآورند.

نامه آیت الله میلانی به امیر اسدالله علم

آیت اللّه سید محمد هادی میلانی از مراجع تقلید شیعه‏ی مقیم‏ مشهد بود که چهره ای شناخته شده در میان مردم خراسان و ایران به شمار می رفت. یکی از مهم‏ترین زمینه‏های اختلاف روحانیت با«انقلاب شاه و مردم»(یا«انقلاب سفید»)،موضوع دادن حق رای (انتخاب کردن و انتخاب شدن)به زنان و غیر مسلمانان در مصوبه‏ی 14 مهر 1341 در «انجمن‏های ایالتی و ولایتی»،بود،چنان که آیت اللّه میلانی در 1341 توسط مهندس منوچهر میرزا سالور به امیر اسد اللّه علم(نخست‏وزیر وقت)در مخالفت با دادن حق رای به بانوان پیامی فرستاده بود و نخست‏وزیر هم،قول داده بود که این موضوع را تعقیب نکند،اما سرانجام مشارکت زنان در انتخابات در دستور کار«انقلاب شاه و ملت»قرار گرفت و شد آن‏چه شد.

بررسی و تحلیل اسناد ساواک منطقه اصفهان پیرامون آیت‌الله خادمی در نهضت 15 خرداد

این پژوهش بر اساس یکصد و پنجاه برگ سند ساواک پیرامون تلاش‌های آیت‌الله حاج آقا حسین خادمی (ره) در اصفهان ، در مرحله نخست انقلاب اسلامی تهیه شده است . مقاله تلاش دارد تا رخدادهای اصفهان در این مقطع و نقش آیت‌الله خادمی در آن را بنمایاند و فرصت‌ها و موانعی که بر مواضع وی در خلال مبارزات تأثیرگذار بوده‌اند را شناسایی نموده و موضع رژیم پهلوی در قبال حوادث نخستین سال‌های دهه چهل ا در اصفهان روشن نماید . کنش و واکنش‌های فراوانی که در این راستا از سوی روحانیت و متقابلاً ساواک صورت گرفته است ، تشکیل دهنده بخش مهمی از تاریخ معاصر ایران در منطقه حساس اصفهان می‌باشد . اهدافی که هر یک از طرفین مبارزه – روحانیت و ساواک – دنبال می‌نموده‌اند ، روشنگر زمینه‌های شکل‌گیری عملی حکومت اسلامی در مرحله بعدی نهضت به رهبری امام خمینی (ره) می‌باشد .

علی امینی‏ و ریشه‏های شکست اصلاحات(1)

علی امینی به مدت 14 ماه و 10 روز،از اردی‏بهشت 1340 تا تیر 1341 ش،در دوره‏ای‏ پرتنش از تاریخ معاصر ایران،نخست‏وزیر بود.او ظاهرا برای فرو نشاندن بحران بر سر کار آمد، اما ناکامیاب از صحنه سیاست بیرون رفت.حدود 15 سال را در انزوای سیاسی و تحت نظر و مراقبت گذراند،بی‏آنکه در عرصه سیاست تأثیر خاصی داشته باشد؛البته به نظر نمی‏رسد که در این مدت در عرصه دیگری هم موثر یا مولد بوده باشد،و فعلا اطلاعات موثقی در دست نیست‏ که نشان دهد این سال‏ها را با اشتغال جدّی به امور خاصی سپری کرده باشد.هرچند که با گذشت سال‏ها،اصطلاح«دوره امینی»در نوشته‏های‏ مختلف،پررنگ‏تر از پیش به کار رفته است.در سلسله رویدادهایی که از کودتای نظامی 28 مرداد 1332 آغاز شد و به انقلاب 22 بهمن 1357 انجامید،نه تنها رویدادهای سیاسی سال‏های‏ 1339 تا 1342،که بخش عمده‏ای از آن‏ها با حکومت امینی مقارن است،اهمیت خاص دارد، بلکه تحولات اجتماعی-اقتصادی را که ریشه‏های اصلی انقلاب 1357 را تشکیل می‏دهد،در شکست برنامه اصلاحات امینی سراغ باید گرفت.

مروری بر حیات علمی و مبارزاتی شهید آیت اللّه سید اسد اللّه مدنی

شهید آیت اللّه سید اسد اللّه مدنی در سال 1293 هـ ش‏ (1323 هـ ق)در دهخوارقان(آذرشهر)دیده به جهان‏ گشود.پدر ایشان،محرم آقا میر علی در بازارچه آذرشهر، شغل بزازی داشت.شهید مدنی در چهار سالگی،مادر و در 16 سالگی،پدر خود را از دست داد و دوران‏ کودکی را با رنج و زحمت و سختی به پایان رساند. وی در عنفوان جوانی،به قصد کسب علم و کمال، به شهر مقدس قم عزیمت کرد و به رغم مشکلات‏ فراوان شخصی ناشی از درگذشت پدر و استبداد عصر رضاخانی،با پشتکار وافر به تحصیل علوم دینی مشغول‏ شد.1او در حوزه علمیه قم،پس از گذراندن مراحل‏ مقدماتی،از محضر اساتید بزرگ فقه و اصول و فلسفه‏ بهره‏مند گردید.مدتی پای درس مرحوم آیت اللّه حجت‏ کوه‏کمری و آیت اللّه سید محمد تقی خوانساری حاضر شد و مدت چهار سال نیز در محضر امام خمینی قدس‏ سره حضور یافت و از دروس فلسفه و عرفان و اخلاق‏ ایشان بهره‏مند گردید.....

امام خمینی و عوامل پیروزی انقلاب اسلامی

امام خمینى رحمه‏الله ، انقلابى را در سال 1357 به پیروزى رساند و در پى آن، رژیمى کهن و منفور را ساقط و نظامى جدید و مردمى را روى کار آورد و بحرانهاى پس از آن را نیز بخوبى اداره کرد، اما چگونه؟ قبل از این‏که به چگونگى این موفقیت و راز این پیروزى بپردازیم، دو سؤال پیش روى داریم: او کیست؟ و انقلاب اسلامى چیست؟ به دیگر بیان، او چگونه زیست؟ و انقلاب، چرا روى داد؟ در پاسخ به این دو سؤال، نخست، شمه‏اى از زندگى امام را مى‏کاویم، سپس عوامل پیروزى انقلاب اسلامى را بازگو مى‏کنیم
...
47
...

جدیدترین مطالب

پربازدیدها

© تمامی حقوق برای پایگاه اطلاع رسانی 15 خرداد 1342 محفوظ است.